تکذیب وعده‌های خدا (قرآن)توبیخ و سرزنش الهی، سختی و آتش دوزخ از آثار تکذیب وعده‌های خداوند است. ۱ - تکذیب قیامتوعدههای الهی (بعث، عقاب و ثواب ) مورد تکذیب مکذبان قیامت: •«انما توعدون لوقع ویل یومئذ للمکذبین:كه آنچه بدان وعده داده مى‌شويد (روز قیامت) به یقین واقع شدنى است.واى در آن روز بر تكذيب كنندگان». "ویل" را بعضى به معنى"هلاکت"، و بعضى به معنى" انواع عذاب" و بعضى آن را به معنى" وادى پر عذابى در جهنم" تفسير كرده‌اند، اين كلمه معمولا در مورد حوادث اسفناك به كار مى رود، و در اينجا حكايت از سرنوشت دردناك تكذيب كنندگان در آن روز مى‌كند. منظور از" مكذبين" در اينجا كسانى است كه قيامت را تكذيب مى‌كنند، و مى‌دانيم كسى كه ایمان به قيامت و دادگاه عدل خداوند و حساب و جزا نداشته باشد به آسانى مرتكب هر گونه گناه و ظلم و فسادى مى‌شود، اما ايمان راسخ به آن روز به انسان تعهد و احساس مسئوليت و تقوی و پرهيزگارى مى‌بخشد. •«وکذب بالحسنی فسنیسره للعسری وما یغنی عنه ماله اذا تردی:و وعده های الهی را تكذيب نمود.پس به زودى او را به راه دشوارى آماده مى‌سازيم (روحيه اى مى دهيم كه پيمودن راه تقوا بر او سخت باشد).و چون (به حضيض شقاوت يا به گودال قبر يا به قعر جهنم) سقوط كند، مالش براى او سودى نخواهد داشت.».منظور از «حسنی»، وعده الهی و معنای «اذا تردی»، زمان سقوط در آتش جهنم است. ۲ - آثار تکذیب وعده‌های خدا۲.۱ - تهدیدتکذیب وعید خدا درباره کیفر مجرمان، سبب تهدید الهی: •«کلوا وتمتعوا قلیلا انکم مجرمون ویل یومئذ للمکذبین:(شما كافران در دنیا) بخوريد و اندكى و در اندك مدتى برخوردار شويد، كه شما گنه كاريد (و به کیفر خود خواهيد رسيد).واى در آن روز بر تكذيب كنندگان.». تکذیب وعده‌های الهی درباره پاداش نیکوکاران، موجب تهدید از سوی خداوند: •«ان المتقین فی ظـلـل وعیون وفوکه مما یشتهون کلوا واشربوا هنیـا بما کنتم تعملون انا کذلک نجزی المحسنین ویل یومئذ للمکذبین:به یقین پرهيزكاران در (زير) سايه ها و (بر لب) چشمه‌هايند.و (در كنار) ميوه‌ها از هر رقم كه اشتها كنند.بخوريد و بياشاميد، گوارا باد، به پاداش آنچه انجام مى‌داديد.حقّا كه ما نيكوكاران را اين گونه پاداش مى‌دهيم.واى در آن روز بر تكذيب كنندگان.». ۲.۲ - جهنمسقوط در آتش جهنم و کارساز نبودن اموال دنیایی در آن جا، پیامد تکذیب وعده‌های الهی: •«وکذب بالحسنی وما یغنی عنه ماله اذا تردی:و وعده‌هاى الهى را تكذيب نمود. و چون (به حضيض شقاوت يا به گودال قبر يا به قعر جهنم) سقوط كند، مالش براى او سودى نخواهد داشت.». منظور از تکذیب ((حسنى )) همان انکار پاداش‌هاى قیامت است، و یا انکار دین و آئین و روش نیکوى پیغمبران. در آن هنگام كه او در قبر يا جهنم سقوط مى‌كند اموالش به حال او سودى نخواهد داشت" (وَ ما يُغْنِي عَنْهُ مالُهُ إِذا تَرَدَّى).نه مى‌تواند اين اموال را با خود از اين دنیا ببرد، و نه اگر ببرد مانع سقوط او در آتش دوزخ خواهد شد." ما" در آغاز اين آيه ممكن است" نافيه" باشد" تردى" از ماده" ردائت" و" ردى" به معنى هلاکت است، و به معنى سقوط از بلندى كه مايه هلاكت شود نيز آمده است، بلكه بعضى اصل آن را به معنى سقوط مى‌دانند، و از آنجا كه سقوط از نقطه مرتفع موجب هلاكت مى‌شود به معنى هلاكت نيز آمده است، و در آيه مورد بحث ممكن است به معنى سقوط در قبر، يا دوزخ، و يا هلاكت به معنى مجازات بوده باشد.و به اين ترتيب قرآن در اين آيات از دو گروه سخن مى‌گويد: گروهى مؤمن و با تقوی و سخاوتمند، و گروهى بى ايمان و بى تقوى و بخیل كه نمونه هر دو گروه در شان نزول به طور وضوح منعكس شده است.گروه اول با استفاده از توفيقات الهى مسير خود را با سهولت پيموده و به سوى بهشت و نعمت‌هاى آن روان مى‌شوند، در حالى كه گروه دوم در زندگى با انبوه مشكلات روبرو هستند، اموال سرشارى را جمع مى‌كنند و مى‌گذارند و مى‌روند و جز حسرت و اندوه و وبال و مجازات الهى بهره‌اى عائدشان نمى‌شود و متاعى نمى‌خرند. ۲.۳ - سختیفراهم آمدن سختی و دشواری، پیامد تکذیب وعده‌های الهی: •«وکذب بالحسنی فسنیسره للعسری:و وعده هاى الهى را تكذيب نمود.پس به زودى او را به راه دشوارى آماده مى‌سازيم (روحيه اى مى دهيم كه پيمودن راه تقوا بر او سخت باشد).». تعبیر ((فسنیسره للعسرى )) که در واقع دو تعبیر ظاهر متضاد است (ما راه آنها را به سوى مشکلات آسان مى‌سازیم ) نقطه مقابل ((فسنیسره للیسرى)) است به این ترتیب که خداوند گروه اول را مشمول توفیقات خود قرار مى‌دهد، و پیمودن راه اطاعت و انفاق را بر آنها آسان مى‌سازد، تا از مشکلات در زندگى رهائى یابند، ولى گروه دوم توفیقاتشان سلب شده پیمودن راه براى آنها مشکل مى‌شود، و در دنیا و آخرت مواجه با سختی‌ها خواهند بود، و اصولا براى این بخیلان بى ایمان انجام اعمال نیک و مخصوصا انفاق در راه خدا کار سخت و دشوار است، در حالى که براى گروه اول نشاط آور و روح افزا است. ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تکذیب وعده‌های خدا». رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | وعده های الهی
|